Çevre Yönetimi

Çevre Yönetimi , Ekonomik gelişme ve kalkınma için doğal kaynakları bilinçsizce kullanan gelişmiş ülkeler 1970’li yıllarda çevre kirliliğinin etkilerinin ciddi biçimde hissederek tedbir almaya yönelmiştir. AB ülkeleri çevreyi koruyucu temel esasları belirleyen 1.eylem planını 1973 yılında hazırlayarak kirleten öder prensibini kaynakların sonsuz olmadığının, ürün ve faaliyetlerin çevre etkisinin yerel ve bölgesel kalmayıp global olduğu gereğini kabul etmişlerdir.

1997, 1982, 1987 ve 1993 yıllarında geliştirilen çevre eylem planları üretim ve faaliyetlerin çevre etkilerinin yasal uygulamalardan ziyade, piyasa kuvvetleri tarafından kontrol edilmesini sağlayacak olan EMAS (Environmental Management and Audit Scheme) uygulamasını yürürlüğe koymuşlardır.

ISO 14000 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ| ESKİŞEHİR PATENT

iso 14000 çevre yönetim sistemi-eskişehir patent

Ortaya çıkan bu yeni anlayış gereği, sanayileşmiş ülkeler mal ve hizmet alımlarına ulusal ve bölgesel şartlarına göre farklı kanuni gereklilikleri ve farklı çevre standartlarını uygulamaya koymuşlardır. Avrupa Topluluğu, ABD ve Kanada gibi ülkelerde çevre etiketi ile ilgili 10’dana fazla farklı program uygulamaya konulmuş ancak durum zamanla ticari engel olarak ortaya çıkmaya başlamış ve güçlü finansal yapıya sahip olan ülkeler, pem artan rekabete karşı sanayicilerini korumuş, hem de işsizlik ve üretim sorunlarını halletmiş olmakla beraber temiz çevre koşullarında yaşamaya da başlamışlardır.

Rio de Janerio’da 3-14 Haziran 1992 tarihleri arasında düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı, toplumun ana sektörleri ve halk arasında yeni bir işbirliğini gerçekleştirmeyi amaçlayan beyanname yayınlamıştır. Bunun üzerine ISO, 1993’de “Çevre Yönetimi” konusunda çalışacak olan TC 207 nolu Teknik Komiteyi kurarak ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi standardını hazırlatmıştır.

Kuruluşlar bu sistemi uygulayarak;

Atık yönetimi ile kirleticileri daha verimli bertaraf ederler,
Enerji ve ham madde verimliliğini arttırırlar,
Girdi maliyetlerini azaltırlar,
İşletim maliyetlerini düşürürler,
Acil hallere (deprem, yangın, vb.) hazırlıklı olunmasını sağlarlar,
Rekabet gücünü arttırırlar,
Yürürlükteki kanunlara uyulmasını sağlarlar,
Yatırımı kolaylaştırırlar (uygun şartlarla kredi temini),
Sanayi ve Hükümet işbirliğini geliştirirler,
Tüketicinin çevre ile ilgili beklentilerine cevap verirler,
Kuruluşun halkla ilişkilerini geliştirirler,
Uluslararası yeni standardları uygulayarak sanayide ve sektöründe önder olurlar,
İmaj ve Pazar payını arttırırlar,
Kuruluş içerisindeki eğitim ve bilinci arttırırlar,
Çevre korunmasını günlük işlerin ayrılmaz bir parçası haline getirirler.

TS EN ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi Hangi Kuruluşlarca Uygulanabilir?

Uygulaması zorunlu olmayan TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetim
Standardı
Bir ÇYS uygulayan bu sistemi geliştiren ve sürdüren,
Kendi Çevre Politikasına uymayı taahhüd eden,
Bu isteği başkalarına da gösterebilen,
ÇYS’ni kendi bünyesi dışındaki bir kuruluşa tescil ettirmek ve bu konuda sertifika almak isteyen,
Kendi isteği ile bu standarda uyma konusunda kararlı olan ve bunu açıkça beyan eden, her boyut ve tipteki işletmelerce uygulanabilir.

TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetim Sistem Standartlarının Özellikleri nelerdir?

Genel bir standarddır, her tip ve büyüklükte organizasyonlar için imalat,ticaret veya hizmet sektörlerinde uygulanabilir.
Önleyicİ’dir, çevreye verilen zararların oluşmadan önlenmesini hedefler,
Gelişimci’dir, performansı iyileştirmeye yöneliktir,
Gönüllülük esasına dayanır. Ancak bir kez sistem kurulursa standardın gereklerine uymak zorunludur.
Sistem Bazlı olup kurulan sistem dokümante edilmiş prosedürlerle desteklenmelidir.

Bu nedenle TS-EN-ISO 14000 serisinde kuruluşların deşarj ve emisyon sınır değerleri yoktur. Ancak, kuruluşun bu konulardaki hedeflerine ne ölçüde ulaştığının değerlendirilmesi vardır.

ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ KAVRAMLARI| ESKİŞEHİR PATENT

çevre yönetim sistemi kavramları-eskişehir patent

Sürekli Gelişme

Kuruluşun, çevre politikasına uygun olarak genel çevre icraatında gelişmeler sağlamak için kuruluş çevre için kuruluş çevre yönetim sisteminin sürekli olarak iyileştirilmesidir.

Çevre

Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü, hava, su, toprak, tabii kaynaklar,bitki topluluğu (flora), hayvan topluluğu (faunu), insanlar ve bunlar arasındaki ilişkileri içinde alan ortamdır.

Çevre Boyutu

Kuruluşun, faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin çevre ile etkileşime giren unsurlarıdır.

Çevre Etkisi

Çevrede, kısmen veya tamamen kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetleri dolayısıyla ortaya çıkan, olumlu veya olumsuz her türlü değişikliktir.

Çevre Yönetim Sistemi

Genel yönetim sisteminin, çevre politikasının geliştirilmesi, uygulanması, başarıya ulaştırılması, gözden geçirilmesi ve idamesi amacını güden, kuruluş yapısı, planlama faaliyetleri,sorumluluklar, uygulamalar, usuller, işlemleri de içine alan parçadır.

ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ DENETİMİ| ESKİŞEHİR PATENT

çevre yönetim sistemi denetimi-eskişehir patent

Kuruluşun ÇYS’nin, ÇYS denetim kıstaslarına uyup uymadığını belirlemek ve sonuçları müşteriye bildirmek amacıyla, gerekli delillerin tarafsız ve değer yargılarına yer vermeyecek tarzda toplanması değerlendirilmesinden ibaret bir değerlendirme ve belgeye bağlama işlemidir.

ÇEVRE AMACI

Bir kuruluşun, gerçekleştirmek amacıyla kendisi için tespit ettiği, çevre politikasından kaynaklanan mümkün olan her durumda sayılarla ifade edilen genel maksadıdır.

ÇEVRE İCRAATI/BAŞARISI

Kuruluşun çevre yönetim sisteminin,kendi çevre politikasına, amaç ve hedeflerine bağlı bir şekilde faaliyet, mal ve hizmetlerinin çevre boyutlarını kontrol konusunda sağladığı ölçülebilir sonuçlardır.

ÇEVRE POLİTİKASI

Kuruluşun, genel çevre icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak, faaliyet, çevre amaç ve hedeflerle çerçeve teşkil etmek üzere yaptığı beyandır.

ÇEVRE HEDEFİ

Kuruluşun çevre amaçlarından kaynaklanan, bu amaçlara ulaşmak için, kuruluşca veya onun bir bölümü gerçekleştirilmek üzere belirlenen, mümkün olduğunda sayılarla ifade edilen icraat basamaklarıdır.

İLGİLİ TARAF

Bir kuruluşun çevreyle ilgili icraat ve başarı derecesiyle ilgilenen veya bu icraat ve başarı derecesi etkilenen kişi veya gruptur.

KURULUŞ

Kendine has görevleri ve yönetimi olan, kamu sektörüne veya özel sektöre ait bulunan her çeşit firma, teşebbüs, otorite veya müessese, bunların parçası veya resmen birleşmiş olan veya olmayan oluşumlarıdır.

KİRLENMENİN ÖNLENMESİ

Kirlenmeyi önlemek, azaltmak veya kontrol altında tutmak amacıyla yeniden devreye sokmayı, başka işleme tabi tutmayı, işlemde değişiklik yapmayı, kontrol mekanizmalarını, kaynakların etkin kullanımını, malzeme ikamesini içine alabilen her türlü işlem ve uygulamaya başvurulması, malzeme veya ürün kullanılmasıdır.

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

Kısaca, mevcut ihtiyaçları gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmelerine engel olmadan karşılayarak kalkınmaktır.

HAYAT BOYU DEĞERLENDİRME

Bir mal ve hizmet sisteminde belirli bir malzeme ve enerjiden elde edilen mal ve hizmetlerle bu sistemin hayat dönemince ortaya çıkan ve doğrudan doğruya sisteme atfedilebilen çevre etkilerine ait bilgilerin toplanması ve gözden geçirilmesiyle ilgili bir usuller dizisidir.

ISO 14001 ÇEVRE YÖNETİMİ| ESKİŞEHİR PATENT

iso 14001 çevre yönetimi-eskişehir patent

Her geçen gün daha da küçülen dünyamızın kaynaklarının sonsuz olmadığı, ürün ve faaliyetlerin çevre etkilerinin yerel ve bölgesel kalmayıp, global olduğu artık tüm dünyada kabul edilmiştir. Bu bilinç çevresel etkilerin yasal uygulamalardan ziyade piyasa kuvvetleri ile kontrol edilmesi ihtiyacını da beraberinde getirmiştir.

Artık global pazarda var olabilmek insana verilen değer ve saygıyla ölçülmektedir. Tarih boyunca insanlığın tüm uğraşı özünde yaşam kalitesini yükseltmek adına olmuş, bu uğraşın en güzel örneklerini de yüce milletimiz vermiştir. Bugün ki manada ilk standartlar Sultan II. Beyazıt Han zamanında hazırlanırken, Fatih Sultan Mehmet Han da o zamanın küçük yeşil cennet İstanbul’unda kazanılan çevreye verilen değeri ve insana duyulan saygıyı aşağıdaki vasiyetinde ibretle gözler önüne sermiştir.

“Ben ki İstanbul fatihi abd-i aciz (acil kul) Fatih sultan Mehmed, bizatihi alın terimde kazanmış olduğum akçelerimle satın aldığım, İstanbul’un Taşlık mevkinde kain (bulunan) ve malumulhudut (sınırları bile) olan 136 bap dükkanımı aşağıdaki şartlar muvacehesinde vakfı sahih eylerim Söyle ki: Bahis edilen bu gayrı menkulatımdan elde olunacak nemalarla İstanbul’un her sokağına, ikişer kişi tayin eyledim. Bunlarki, ellerindeki bir kap içerisinde kireç tozu ve kömür külü olduğu halde bu sokakları gezeler. Bu sokaklara tükürenlerin, tükürükleri üzerine bu tozu dökerler ki, yevmiye 20 şer akçe alsınlar. ” Bugünün tüketicisi beklenti ve ihtiyaçlarının en üst düzeyde karşılanmasının yanı sıra, kendisine yaşadığı çevreye ve dünyasına değer verilmesini, saygı gösterilmesini talep etmekte ve piyasada bunu sorgulamaktadır. Bu gelişmeler kuruluşların çevre ile etkileşimlerini kontrol altında tutabilmelerini ve çevre icraat ve başarılarını sürekli iyileştirebilmelerini sağlayacak yönetim sistemlerine ihtiyaç bulunduğu gerçeğini ortaya çıkarmıştır.

TS 14001 STANDARDININ GELİŞİMİ| ESKİŞEHİR PATENT

ts 14001 standartının gelişimi-eskişehir patent

1973’de Avrupa birliği İlkeleri I. Eylem planını yayınlamışlardır (Çevreyi koruyucu tedbirleri uygulamaya koymak için)
1992’de BS 7750 Standardı (Çevresel konuların kolay ve anlaşılır bir sistem üzerine kurulması için)
1992’de Rio Deklarasyonu
1993’de ISO tarafından 14000 ailesi standartlarını geliştirmek için ISO/TC 207. Çevresel Yönetim Teknik Komitesi kurulmuştur.
1994’de TS 9719 standardı (Çevre Yönetim Sistemleri – Genel Özellikler)
1996’da EN ISO 14001 standardı
1997’de TS EN ISO 14001 standardı
2004´de TS EN ISO 14001 Standardı

TS EN ISO 14001 : 2004 standardı şu bölümlerden oluşmaktadır.
GENEL ŞART
ÇEVRE POLİTİKASI
PLANLAMA
ÇEVRE BOYUTLARI
YASAL VE DİĞER ŞARTLAR
AMAÇLAR , HEDEFLER VE PROGRAM/PROGRAMLAR
UYGULAMA VE FAALİYETLER
KAYNAKLAR,GÖREVLER,SORUMLUK VE YETKİ
UZMANLIK,EĞİTİM VE FARKINDA OLMA
İLETİŞİM
DÖKÜMANTASYON
DOKÜMANLARIN KONTROLÜ
FAALİYETLERİN KONTROLU
ACİL DURUMA HAZIR OLMA VE MÜDAHALE
KONTROL ETME
İZLEME VE ÖLÇME
UYGUNLUĞUN DEĞERLENDİRİLMESİ
UYGUNSUZLUK, DÜZELTİCİ FAALİYET VE ÖNLEYİCİ FAALİYET
KAYITLARIN KONTROLÜ
İÇ TETKİK
YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ

Bazı Önemli TS EN ISO 14000 Serisi Standardları:

TS EN ISO 14001 : 2004 Çevre Yönetim Sistemi-Özellikler ve Kullanım Kılavuzu

TS EN ISO 14004 : 2004 Çevre Yönetimi – Çevre Yönetim Sistemleri- Prensipler, Sistemler ve Destekleyici Teknikler İçin Genel Kılavuz

EN ISO 19011: 2000 Kalite ve Çevre Tetkiki İçin Kılavuz

TS EN ISO 14020: Çevre Etiketleri ve Beyanları-Genel Prensipler

TS EN ISO 14031 : 2002 Çevre Yönetimi-Çevre Performans Değerlendirmesi-Kılavuz

TS EN ISO 14040 : 1998 Çevre Yönetimi – Hayat Boyu Değerlendirme Genel Prensipler ve Uygulamalar

ISO 14001 İLE İLGİLİ BAZI TANIMLAR

SÜREKLİ GELİŞME: Kuruluşun, çevre politikasına uygun olarak genel çevre icraatında gelişmeler sağlamak çin kuruluş çevre yönetim sisteminin sürekli olarak iyileştirilmesidir.

ÇEVRE: Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü, hava, su , toprak, tabii kaynaklar, bitki topluluğu (flora) hayvan topluluğu (fauna), insanlar ve bunlar arasındaki ilişkileri içinde alan ortamdır.

ÇEVRE BOYUTU: Kuruluşun, faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin çevre ile etkileşime giren unsurlarıdır.

ÇEVRE ETKİSİ: Çevrede, kısmen veya tamamen kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetleri dolayısıyla ortaya çıkan, olumlu veya olumsuz her türlü değişikliktir.

ÇEVRE POLİTİKASI: Kuruluşun, genel çevre icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak,faaliyet, çevre amaç ve hedeflerle çerçeve teşkil etmek üzere yaptığı beyandır.

KİRLENMENİN ÖNLENMESİ: Kirlenmeyi önlemek, azaltmak veya kontrol altında tutmak amacıyla yeniden devreye sokmayı, başka işleme tabi tutmayı, işlemde değişiklik yapmayı, kontrol mekanizmalarını, kaynakların etkin kullanımını, malzeme ikamesini içine alabilen her türlü işlem ve uygulamaya başvurulması, malzeme veya ürün kullanılmasıdır.

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA:Kısaca, mevcut ihtiyaçları gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmelerine engel olmadan karşılayarak kalkınmaktır.

HAYAT BOYU DEĞERLENDİRME: Bir mal ve hizmet sisteminde belirli bir malzeme ve enerjiden elde edilen mal ve hizmetlerle bu sistemin hayat dönemince ortaya çıkan ve doğrudan doğruya sisteme atfedilebilen çevre etkilerine ait bilgilerin toplanması ve gözden geçirilmesiyle ilgili bir usuller dizisidir.

TS- EN-ISO 14001 STANDARD PRENSİPLERİ

TS-EN-ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardları beş ana standardtan oluşmaktadır.

Yükümlülük Altına Girme ve Politika: Kuruluş çevre politikasını tayin etmeli ve çevre yönetim sistemine bağlılık haahhüdünde bulunmalıdır.

Planlama: Kuruluş faaliyet, ürün ve hizmetlerinin çevre boyutlarını belirlemeli, bunların önemli olanlarını seçmelidir. Taahhütlerini gerçekleştirmek için amaç ve hedefler tespit etmeli, bu amaç ve hedeflere ulaşmak için gerçekleştireceği faaliyetleri programlamılıdır.

Uygulama ve İşlem: Kuruluş, çevre politikasını gerçekleştirmek, amaç ve hedeflerine ulaşabilmek maksadıyla etkin bir uygulamada bulunabilmek için gerekli yetenek ve imkanlarla birlikte bir destek mekanizması geliştirmelidir.

Kontrol ve Düzeltici Faaliyet: Kuruluş, çevre icraatını ve bu icraattaki başarı derecesini ölçmeli, izleyip değerlendirmelidir.

Gözden Geçirme ve Geliştirme: Kuruluş, genel çevre icraatını ve bu icraattaki genel başarı derecesini geliştirmek amacıyla, çevre yönetim sistemini gözden geçirmeli ve sürekli olarak geliştirmelidir.

NEDEN TS EN ISO 14001 :

Çevre Yönetim Sistemi tüm dünyada ISO 14001 standardı ile bilinmektedir ve ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemi Standardından sonra Uluslararası kuruluşlarda tanınması ve uygulanması çok hızlı olmuştur.